Choroba Alzheimera i stwardnienie rozsiane są chorobami układu nerwowego, prowadzącymi do stopniowego upośledzenia jego funkcji. Obie są przewlekłe i nieuleczalne – trwają latami, a ich etiologia jest nadal nie do końca znana. W obu wypadkach, w miarę upływu czasu, chory wymaga coraz bardziej troskliwej opieki ze strony rodziny.
Choroba Alzheimera jest chorobą mózgu i dotyka w większości ludzi starszych, po 65 r.ż., stwardnienie rozsiane atakujące rdzeń kręgowy i mózg, to przede wszystkim choroba młodych, w wieku 20-40 lat. W przebiegu pierwszej dochodzi do zaburzeń zachowania, stopniowego upośledzenia pamięci i procesów myślowych, a także do zmiany osobowości, w przebiegu drugiej do utraty wzroku, słuchu, niedowładu, osłabienia siły mięśniowej przejawiającego się m.in. niekontrolowanym oddawaniem moczu i kału. W obu przypadkach nie istnieje jedno badanie pozwalające na jednoznaczne rozpoznanie. Do diagnozy dochodzi, jeśli wykluczy się inne możliwe choroby mające podobne objawy. Badania obejmują m.in. analizę krwi i moczu, rezonans magnetyczny, a w szczególności badania neurologiczne.
Choroba Alzheimera
Nazwa choroby pochodzi od nazwiska niemieckiego neurologa, żyjącego w pierwszej połowie XX w., dr. Aloisa Alzheimera. Badając mózg pacjentki zmarłej z powodu postępującego otępienia, stwierdził w komórkach nerwowych obecność patologicznego białka, amyloidu, które zniszczyło neurony i spowodowało obumieranie włókien nerwowych. Przyczyny tej zmiany nie odkrył. Nieznana jest ona do dziś, podejrzewa się, że może nią być infekcja, czynniki wrodzone lub toksyny pochodzące z zewnątrz.
Do dziś również stuprocentowe rozpoznanie choroby jest możliwe dopiero po śmierci pacjenta, kiedy zbada się jego mózg. Za życia diagnozę można postawić na podstawie badań wykluczających innego rodzaju otępienia dające podobne objawy. Dużą rolę odgrywa tomografia komputerowa. W ramach badań diagnostycznych lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad z rodziną na temat przebytych przez pacjenta chorób, wypadków, leczenia, zwyczajów żywieniowych, nadużywania używek i sygnałów choroby.
Pierwsze sygnały choroby trwają najczęściej rok, a są nimi:
– zaburzenia pamięci krótkotrwałej utrudniające pracę zawodową
– trudności przy wykonywaniu codziennych czynności,
– problemy z dobieraniem prawidłowych słów,
– problemy z czasem i zaburzenia orientacji,
– osłabienie rozsądku i zdolności prawidłowej oceny sytuacji,
– trudności w myśleniu abstrakcyjnym,
– coraz częstsze zapodziewanie przedmiotów,
– zmiany nastrojów i zachowania,
– widoczna zmiana osobowości,
– ograniczenie aktywności.
Już na tym pierwszym etapie choroby pacjent wymaga opieki ze strony rodziny, która zaakceptuje go takim, jaki jest i ustali mu przebieg dnia, tak aby wypełniały go powtarzające się rytuały. W drugim etapie pojawiają się trudności w przypomnieniu sobie wydarzeń i faktów z przeszłości, kłopoty z orientacją w terenie i czasie. Chory zaczyna mieć problemy z ubieraniem, proces myślenia i komunikowania z otoczeniem jest zaburzony. Przestaje kontrolować emocje i nastroje. Narasta w nim poczucie lęku i zagrożenia, pojawiają się omamy i urojenia. W stadium trzecim następują zaburzenia procesów poznawczych i często całkowity zanik nabytych umiejętności. Pacjent nie wie kim jest, nie poznaje najbliższych, zapomina o potrzebach fizjologicznych i higienicznych. Umiera po 4-18 latach trwania choroby, w pozycji embrionalnej. Przyczyną śmierci bywa zapalenie płuc, zakażenie dróg moczowych lub odleżyny.
Do dziś nie istnieje też skuteczny w lek leczeniu choroby Alzheimera, jedynie leki, które spowalniają rozwój choroby. Jednak im wcześniejsze rozpoznanie, tym większe są szanse na wydłużenie życia i okresu sprawności pacjenta. Niestety, początek choroby jest bardzo trudny do uchwycenia.
